Liban je rangiran kao najljutija zemlja na svijetu, prema Gallupovom izvještaju o globalnim emocijama za 2024. Gotovo polovina (49%) njene populacije izjavila je da se osjeća ljuta, naglašavajući emocionalne posljedice tekuće društveno-političke krize. Ovo duboko negativno raspoloženje odražava godine složenih izazova, od ekonomskog kolapsa do političke nestabilnosti i regionalnog sukoba.
Izveštaj, zasnovan na intervjuima sa skoro 146.000 ljudi u 142 zemlje, nudi oštar pogled na globalno emocionalno blagostanje. Prati emocije poput ljutnje, stresa, brige i tuge, pružajući uvid u ljudski utjecaj građanskih nemira i nestabilnosti. Susedne Turske i Jermenija usko prate nivoe ljutnje, sa 48% i 47% respektivno, oslikavajući široko rasprostranjenu regionalnu nevolju.
Smješten na istočnom Mediteranu, Liban je dugo bio geopolitički značajna nacija, slavljen zbog svog bogatog kulturnog nasljeđa i istorijskog značaja. Nekada poznata kao “Švicarska Bliskog istoka”, bila je uspješno bankarsko središte i turistička destinacija tokom 1970-ih. Međutim, decenije političke nestabilnosti, praćene vanjskim sukobima i unutrašnjom borbom za vlast, ostavile su naciju u previranju.
Položaj Libana kao najljutije zemlje u Gallupovom izvještaju odražava široko rasprostranjene društvene tenzije koje proizlaze iz:
- Ekonomski kolaps: Liban se od 2019. godine suočio sa jednom od najgorih ekonomskih kriza u modernoj istoriji. Libanska lira je izgubila preko 90% svoje vrijednosti, gurnuvši većinu stanovništva u siromaštvo.
- Politička nestabilnost: Stalni zastoj i korupcija među vladajućom elitom ostavili su zemlju bez efektivne uprave. Osnovne usluge kao što su struja, zdravstvena zaštita i čista voda su retke.
- Regionalni sukob: Umiješanost Libana u širi sukob na Bliskom istoku, posebno njegovo uplitanje s Hezbolahom i sukobi s Izraelom, pogoršali su domaće borbe.
Ključni faktor u pogoršanju situacije u Libanu je Hezbolah, šiitska politička i militantna grupa sa značajnim uticajem na libanonsku politiku. Osnovan 1980-ih uz podršku iranske Islamske revolucionarne garde, Hezbolah je izrastao u jednu od najstrašnijih nedržavnih vojnih snaga na svijetu.
Prvobitno formiran kao grupa otpora protiv izraelske okupacije, Hezbolah je evoluirao u moćan politički entitet, stekavši parlamentarna mjesta i udruživši se sa prosirijskim frakcijama. Međutim, njegova dominacija produbila je podjele unutar Libana. Kritičari tvrde da Hezbolah djeluje kao “država u državi”, dajući prioritet iranskim interesima nad nacionalnim jedinstvom.
U protekloj godini došlo je do oštre eskalacije neprijateljstava između Hezbolaha i Izraela, počevši od napada Hamasa na Izrael u oktobru 2023. Hezbolah se pridružio borbi, što je dovelo do osvetničkih udara iz Izraela koji su opustošili libanonske gradove i sela.
- Humanitarni udeo: Konflikt je raselio preko 875.000 ljudi, uključujući ranjive grupe kao što su izbjeglice, djeca i starci. Broj žrtava je sve veći, a stotine civila su poginule.
- Ekonomska šteta: Svjetska banka procjenjuje gubitke od sukoba na 8,5 milijardi dolara, uključujući 3,4 milijarde dolara štete na infrastrukturi. Očekuje se da će se BDP Libana smanjiti za 6,6% u 2024.
- Politički problemi: Imenovanje brigadnog generala Mahmouda Reze Falakhzadeha za novog lidera Hezbolaha od strane iranskog vrhovnog vođe, ajatolaha Hameneija, podstaklo je ogorčenje u zemlji. Mnogi Libanonci to smatraju dodatnim dokazom Hezbolahove uloge kao iranskog zastupnika, koji podriva nacionalni suverenitet.
Hezbolahovo vojno krilo, poznato kao Islamski otpor Libana, smatra se najnaprednijom nedržavnom vojnom silom na svijetu. Njegov arsenal uključuje sofisticirane rakete, dronove i napredno naoružanje, uz podršku Irana koji jača njegove sposobnosti. Procjene o ljudstvu Hezbolaha variraju, ali brojke govore da ima desetine hiljada boraca, uključujući rezerve.
U svjetlu ciljanih napada Izraela, Hezbollah je pretrpio značajne gubitke, uključujući smrt viših lidera kao što su Fuad Shukr, Muhammad Hussein Srour i Ibrahim Aqil. Uprkos ovim neuspesima, grupa je i dalje velika sila, koja komplikuje put Libana ka stabilnosti.
Emocionalne borbe Libana nisu izolovane. Turska, Jermenija, Irak, Afganistan i druge nacije također izvještavaju o visokom nivou ljutnje, što odražava širi trend emocionalnog stresa koji je povezan s ekonomskim poteškoćama, političkom nestabilnošću i tekućim sukobima.
Gallupovi nalazi pokazuju da su emocije poput ljutnje i stresa često povezane s društvima koja doživljavaju duboke društveno-političke preokrete.
- Türkiye: Druga na listi, Turska se suočava sa ekonomskim izazovima, polarizovanim političkim pejzažom i dugotrajnim posledicama razornih zemljotresa u februaru 2023.
- Jermenija: Nedavni sukobi sa Azerbejdžanom oko Nagorno-Karabaha ostavili su Jermene da se bore sa gubitkom, raseljavanjem i političkom neizvesnošću.
Za razliku od sumornih nalaza za Liban i njegove susjede, El Salvador se pokazao kao najsretnija i najoptimističnija zemlja u Gallupovom izvještaju. Centralnoamerička nacija doživjela je dramatičnu transformaciju posljednjih godina, pripisanu poboljšanoj sigurnosti i ekonomskoj stabilnosti pod administracijom predsjednika Nayiba Bukelea.
Ova razlika naglašava kako faktori kao što su efektivno upravljanje, ekonomske prilike i socijalna kohezija mogu značajno uticati na nacionalno emocionalno blagostanje.
Uprkos nedavnom prekidu vatre uz posredovanje SAD i Francuske, Liban se suočava sa teškom borbom za obnovu. Preko 1,2 miliona raseljenih građana počelo je da se vraća kući, ali izazovi nacije ostaju zastrašujući:
- Ekonomski oporavak: Oživljavanje uništene ekonomije zahtijevat će ogromnu međunarodnu pomoć i značajne reforme za rješavanje korupcije i neefikasnosti.
- Politička stabilnost: Postizanje konsenzusa među duboko podijeljenim frakcijama u Libanu ključno je za obnavljanje efikasne uprave.
- Obnova infrastrukture: Sa milijardama šteta, rekonstrukcija domova, puteva i osnovnih usluga bit će dug i skup proces.
Dok se Liban bori sa svojom krizom, neki analitičari predviđaju potencijalni pomak ka decentralizaciji. Mogla bi se pojaviti konfederacija autonomnih regija, odražavajući sektaške podjele u zemlji. Iako ovo može smanjiti unutrašnje tenzije, rizikuje slabljenje nacionalne kohezije.
