Centralna banka Sirije je nastojala da umiri naciju usred seizmičke političke promjene nakon pada Assadovog režima. U saopštenju objavljenom na Fejsbuku, banka je istakla da depoziti građana u finansijskim institucijama ostaju “sigurni i neoštećeni” i da će banke i finansijske institucije širom zemlje nastaviti da rade kao i obično.
Najava dolazi nakon istorijskog i dramatičnog niza događaja u kojima je Assadov režim, učvršćen na vlasti više od 13 godina brutalnog građanskog rata, srušen u brzoj ofanzivi opozicionih snaga. Ovaj period intenzivnih preokreta pokrenuo je pitanja o stabilnosti sirijskih institucija i budućnosti njenog finansijskog sistema.
Sukobi između snaga Assadovog režima i antirežimskih grupa ponovo su izbili 27. novembra nakon perioda relativnog zatišja. Ove konfrontacije, usredsređene oko ruralnih područja zapadno od Alepa, označile su početak kraja za vladu dugo optuženu za autoritarizam i kršenje ljudskih prava.
U rasponu od samo 10 dana, opozicione snage su pokrenule zapanjujuću kampanju, pokrenuvši niz koordinisanih napada koji su brzo promijenili odnos snaga. Uz podršku prebjeglih vojnih jedinica i veliku podršku javnosti, opozicioni borci preuzeli su kontrolu nad većim gradovima, što je kulminiralo zauzimanjem glavnog grada Damaska u nedjelju.
Ova brza ofanziva dovela je do izliva radovanja na ulicama Damaska, a građani su slavili ono što mnogi vide kao zoru nove ere. Za predsjednika Bashara al-Assada, to je označilo sramotan kraj režima koji karakterizira nemilosrdno nasilje, rasprostranjeno raseljavanje i uništavanje većeg dijela infrastrukture u zemlji. Assad i njegova porodica pobjegli su u Moskvu, gdje su im ruske vlasti navodno dale azil.
Kolaps Assadovog režima izazvao je trenutnu zabrinutost za stabilnost sirijske ekonomije. Javna uvjeravanja Centralne banke odražavaju hitnu potrebu da se ulije povjerenje stanovništvu koje se potresa od godina ekonomskih teškoća, pogoršanih ratom i međunarodnim sankcijama.
Najava također signalizira nastojanje da se održi kontinuitet unutar sirijskih finansijskih institucija tokom kritičnog tranzicionog perioda. Ekonomski stručnjaci ističu da je očuvanje bankarskog poslovanja ključno za ublažavanje rizika od odljeva kapitala, održavanje likvidnosti i obezbjeđivanje osnovnih finansijskih usluga za građane.
Sirijska ekonomija, već pogođena ratom, suočava se sa nesigurnim oporavkom. Godine sukoba ostavile su naciju hiperinflaciju, rastuću nezaposlenost i široko rasprostranjeno siromaštvo. Uz to, veliki dio infrastrukture u zemlji je uništen, što predstavlja značajne prepreke ekonomskoj rehabilitaciji.
Na ulicama Damaska raspoloženje je mješavina opreznog optimizma i strepnje. Mnogi građani su izrazili olakšanje na kraju Assadovog režima, ali su i dalje oprezni u pogledu izazova koji su pred nama.
“Izgubio sam toliko toga u protekloj deceniji: svoj dom, svoj posao, svoju porodicu,” rekao je Mahmoud al-Khatib, vlasnik radnje u Damasku. “Čuti da je moja ušteđevina sigurna je mala utjeha, ali nam je potrebna stabilna vlada da idemo naprijed.”
Drugi su ponovili slična osjećanja, ističući važnost transparentnosti i efektivnog upravljanja u post-Asadovom dobu.
Dok uvjeravanja Centralne banke pružaju određeni stepen udobnosti, stručnjaci upozoravaju da se nacija suočava sa značajnim ekonomskim izazovima. Povjerenje javnosti u finansijske institucije, koje je već narušeno godinama korupcije i lošeg upravljanja, trebat će vremena da se obnovi.
- Prebjeg vojnih jedinica: Odanost Assadove vojske je opadala posljednjih godina, dok su vojnici i oficiri sve više razočarani postupcima režima. Ovo je kulminiralo talasom prebjega tokom novembarske ofanzive, jačajući opozicione snage i iscrpljujući Assadovu odbranu.
- Strateška koordinacija: Opozicija je pokazala nivo organizacije i strategije kakav nije bio viđen u ranijim fazama sukoba. Ciljajući kritičnu infrastrukturu i velike gradove, bili su u stanju da potkopaju vlast režima.
- Podrška lokalnog stanovništva: Godine patnje pod Assadovim režimom potaknule su javnu podršku opoziciji, posebno u područjima koja su najteže pogođena ratom.
Smanjena međunarodna podrška Asadu: Dok je Rusija pružila azil Asadu, njena očigledna nespremnost da vojno interveniše tokom poslednjih dana ofanzive istakla je promenu u međunarodnoj dinamici. Iran, još jedan ključni saveznik, suočio se sa rastućim domaćim izazovima i nije bio u stanju pružiti značajnu podršku.
Post-Asadov krajolik u Siriji prepun je neizvjesnosti. Ključna pitanja naziru se oko formiranja nove vlade, reintegracije raseljenih stanovništva i obnove uništene infrastrukture nacije.
Opozicioni lideri pozvali su na tranzicijsku vladu široke baze koja bi vodila zemlju ka slobodnim i poštenim izborima. Međutim, rascjepkani opozicioni pokret u Siriji mora proći kroz značajne unutrašnje podjele kako bi predstavio jedinstven front.
Od Ujedinjenih naroda i međunarodnih dionika se očekuje da igraju centralnu ulogu u olakšavanju tranzicije. Specijalni izaslanici već su započeli razgovore sa opozicionim liderima kako bi sastavili mapu puta za upravljanje, sigurnost i rekonstrukciju.
Sa više od 6 miliona Sirijaca interno raseljenih i još 5,5 miliona koji žive kao izbjeglice u inostranstvu, rješavanje humanitarne krize je glavni prioritet. Pristup hrani, zdravstvenoj zaštiti i stanovanju bit će kritični za stabilizaciju nacije u narednim mjesecima.
Obnova sirijske ekonomije zahtijevat će značajnu međunarodnu pomoć. Analitičari procjenjuju da bi troškovi rekonstrukcije mogli premašiti 400 milijardi dolara. Ključni sektori kao što su poljoprivreda, proizvodnja i proizvodnja nafte, koji su nekada činili okosnicu sirijske ekonomije, moraju se revitalizirati.
Osim toga, ukidanje međunarodnih sankcija i ponovno uspostavljanje trgovinskih partnerstava bit će od vitalnog značaja za ekonomski oporavak. Posmatrači primjećuju da će transparentna i odgovorna vlada biti od suštinskog značaja za osiguranje strane pomoći i investicija.
- Sjedinjene Američke Države i Evropska unija: Zapadni lideri su izrazili podršku pozivima opozicije na demokratsku tranziciju, ali su naglasili važnost izbjegavanja vakuuma moći koje bi mogle iskoristiti ekstremističke grupe.
- Rusija: Odluka Moskve da Asadu da azil izazvala je kritike, ali naglašava njene trenutne strateške interese u Siriji. Ruski zvaničnici su tvrdili da će raditi s novim rukovodstvom kako bi osigurali regionalnu stabilnost.
- Bliski istok: Regionalne sile, uključujući Tursku i Saudijsku Arabiju, pozdravile su pad režima, ali imaju različite vizije o budućnosti Sirije. Saradnja između ovih aktera bit će ključna u oblikovanju putanje zemlje.
